Romik Sarkezians öz Facebook Səhifəsində Urmiye Şəhəri və Çevrəsinin 1869 ci illərdə Etnik və Ulusal Baxımdan Nüfus sayımıla ilgili bir bilgi paylaşmışdır, yayınlanan bu bilgi bir ingilizcə ansiklopediadan alınmışdır. Bildindiği üzərə o devirdə Xristiyan misyonerlər, Avrupa və Batılı din adamları Batı Azərbaycan’da büyük gəl getləri olmuş və Urmiye Şəhəri və Çevrəsində bulunan Etnik və Ulusal Cəmiyyətlərin Öz Ulusal çıxarları yönündə Dəyişdirilməsi üçün büyük çabalar sərf etmişlər. Ancaq paylaşılan bu nilgi Urmiye Şəhəri və çevrəsindəki Etnik və Ulusal Cəmiyyətlərın Sayımı baxımadan o illərə Görə qəbul oluna biləcək durumu Göstərməktədir. Bu tarixsəl bəlgəni incələdiğimizdə Urmiye Şəhərinin nüfus Yapısı o illərdə 92% Türk olduğu və Urmiye Çevrəsinində 65% Türk olması görülməktədir.
Adı çəkilən bəlgənin ingilizcə mətni:
The district has a population of about 125,000 inhabitants of which 31,500 belong to the town of Urmia and 93,500 to the 360 villages.
The country population is composed of 4 Armenian villages, with 1000 inhabitants; 90 Nestorian villages with about 20000 inhabitants, of whom from 1500 to 2000 are Catholic Chaldeans; 30 villages of Koords (Sunnite Mohammedans), [with] 7,500 inhabitants; 215 Turkish villages (Shiite Mohammedans), [with] 60,000 inhabitants; 21 villages with a mixed population of Chaldees, Armenians, and Mohammedans, [with] 6,000 inhabitants.
The town of Urmia numbers 200 Catholic Chaldees; 600 Nestorian Chaldees; 1000 Israelites; 1500 Sunnites and 28[000] Shiites.
Paylaşılan verilərə bir Baxış:
Tarixsəl bəlgədə olan verilərə Görə Urmiye Şəhərinin nüfusu o illərdə 125,000 nəfər olmuşdur, bu sayıdan 93500 nəfər Urmiye Çevresində (360 kəndə hesaba qataraq) və 31500 nəfər Urmiye Şəhərində yer almaqla birlikdə. Urmiye Şəhərinin Nüfus sayımı ingilizcə mətndə yanlış olaraq 3-5 sayılarının 8’ə bənzədiği üçün 81800 yazılmış və bu yanlışdır. Urmiye Şəhərinin doğru Nüfus sayımı 31500 olubdur, bu sayı Çevrədəki 93500 nəfərin Toplam 12500 dən əksi etdiğimiz zaman ortaya çıxır.
Urmiye Şəhərində Asurilər 200 Katolik Kəldanı, 600 Nəsturidən Oluşmaqdaymış və toplam olaraq 800 nəfər görülməktədir.
Urmiye Şəhərinin Sünni Türkləri 1500 nəfər olaraq veridə görülməktədir, bu sayı olası bütün Sünni Türkləri qapsayırmış. bir neçə il bundan öncəyə qədər Urmiye, Salmas vs kimi Türk şəhərlərdə bulunan Sünni Türklər kürd olaraq göstərilməktəydi, artı Urmiye Şəhəri 19 ci yüz ildən 20 ci yüz ilin yarısına dək Kürd nüfus sayımı baxımdan çox az və görülməyəcək qədər kürdə ev sahibliği yapmışdır. Taixsəl sürəcdə kürdlərın Urmiye və çevrəsində var olma nədənləri köçəri olaraq, Saldırqan, Yağı vs kimi tariximizdə görülməktədir, adı çəkilən sürəcdə Şeyx Abdullah, Simitqu, Azərbaycan milli höküməti vs kimi olaylarda tarixə keçməktədir. Urmiye Şəhəri və çevərinsdəki bugünku kürd nüfus sayımı iran islam devrimi sonrasında devlətin kürd kartini Türklərə qarşı Qullandığından dolayı və Artı Radikal və silahli kürd Örgütlərin bölgəyə tasarladıqları 100 illik plandan dolayı köçəri olaraq yerləşdirilmişdir. ancaq biz bu tarixsəl veri 1500 Sünni sayısını yarı Türk və yarı kürd olaraq hesab etmişik.
Urmiye Şəhərinin Şiiələri (Türk) veridə yanlış olaraq 28000 yazılmışdır,Türk Ələvi və Qızılbaş Nüfusu büyük olasılıqla Şiiələr olaraq hesab olunub və sayıları ayrı verilməmişdir.
Urmiye Çevrəsində 1000 Erməni (4 kənd), Asurilər 20000 nəfər(1500-2000 nəfər bunlardan katolik kəldani olmaqla birlikdə), kürdlər 7500 (30 kənd) və Türklər 60000 nəfər (215 kənd) verilmişdir.
21 kənddə 6000 nəfər Asuri kəldanilər, Erməni və Mohəmmədi olaraq verilmiş. Məhəmmədilər Türk və kürd olabiləcəklərindən dolayı biz bu sayını Türk, Kürd, Erməni və Asurilərdə eşit olaraq paylaşmışıq.
Bilgilər və veriləri Özetlərsək:
bu tarixsəl verilərə dayanaraq Urmiye və Çevrəsində ki kitlələrin Etnik və Ulusal Nüfus sayısını belə söyləyə bilərik:
Türk %91,9 (Şəhər), %64,7 (çevrə) və toplam %71,6
Yəhudilər: %2,3 (Şəhər), 0 (Çevrə) və toplam %8
Asurilər: %2,5 (şəhər), %23 (Çevrə) və toplam %8,17
kürdlər: %2,4 (Şəhər), %9,6 (çevrə) və toplam %7,8
Ermənilər: %0 (Şəhər), %2,7 (Çevrə) və toplam %2
Yazının farsca qaynağı:
Mehran Baharli bəyin qonuila ilgili farsca yazısı
Qullanılan Qaynaq: https://www.facebook.com/photo.php?fbid=10151362844336344&set=a.429065361343.203745.551706343&type=1&theater
